الٲصل بقاء ماكان علی ماكان

خوا ناسین ئامانجە نەک ئامڕاز

ئێستا خەڵکانێک هەن خوا ناسییەکەیان تەنها ئامڕازە، نەک ئامانج؛ چونکە تا ئەو کاتە خواناسی دەکەن کە ئیش و کارەکانیان جۆر دەبێت، ئیتر پشت دەکەنە خوا و هەر نایشی ناسن وەک ئەوەی جارێکی تر ئیشیان نەکەوێتە خوا. دەیان کەسمان بینیوە خواناس بوون و هاتوچۆی مزگەوتیان کردووە و باڵا پۆش بوون، بەڵام تا ئەو کاتەی کە هەژار بوون، یان هاوسەرگیرییان کردووە، یان خوا منداڵی پێ داون، یان لە نەخۆشییەکەیان چاک بوونەتەوە، یان هەر کارو مەبەستێکی تریان هەبووە، دواتر خوایان هەر نەناسیوە و پەیوەندیان لەگەڵ پچڕاندووە. کەواتە ئەم خواناسی و پەرستشەش بۆ خوا نییە و تەنها بۆ دونیایە و بۆ قیامەت هیچی لێ نا پێچیتەوە، وەک خوای گەورە لە قورئاندا دەفەرموێت: [من كَانَ يُرِيدُ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمَالَهُمْ فِيهَا وَهُمْ فِيهَا لاَ يُبْخَسُونَ]( سورة هود). واتە: هەر کەس کردەوەکانی بە مەبەستی بەدەستهێنانی ژیانی دونیا و جوانییەکانی بێت؛ ئەوا هەر لە دونیا پاداشتی کردەوەکانیان دەدەینەوە و هیچ ستەمێکیان لێ ناکەین. هەر لەم ڕوانگەیەیشەوەیە کە نەزرکردن لە شەرعدا کارێکی باش نییە؛ چونکە مەبەستەکەی ڕەزامەندی خوای گەورە نییە؛ بەڵکو گەیشتنی کەسەکەیە بە ئامانجی خۆی؛ بۆیە کاتێک پرسیاریان لە پێغەمبەری خوا کرد ﷺ لەبارەی نەزر لە وەڵامدا فەرمووی: {إِنَّهُ لاَ يَأْتِى بِخَيْرٍ وَإِنَّمَا يُسْتَخْرَجُ بِهِ مِنَ الْبَخِيلِ}( صحیح البخاری). واتە: نەزرکردن خێری تێدا نییە، بەڵام بەخششێکە خوا بەزۆر لە گیرفانەی ڕژد و ڕەزیلەکانی دەردەکات؛ چونکە بیرۆکەی نەزر، بریتییە لە خێرکردنێک بەرامبەر دانانی مەرجێک لەسەر خوای گەورە، وەک ئەوەی بڵێیت خوای گەورە ئەگەر تۆ ئەو کارەم بۆ بکەیت؛ منیش فڵان خێر، یان پەرستشت بۆ دەکەم، بەڵام ئەگەر مەرامەکەت نەهاتە دی تۆیش کارەکە بۆ خوا ناکەیت. ئەم جۆرە هەڵوێستانە دەبێت کوێی بۆ خوا بێت و خوای گەورەش چ منەتێکی بەو کارەی ئێمە هەبێت؟!؛ ئەوانە تەنها ئامڕاز و ئامێرن بۆ گەشتن بە ئامانجێک کە ڕەزامەندیی خوا نییە، بەڵکو ڕەزامەندی و خواستەکانی خۆمانە. کتێبی کردەوەکانی دڵ/لا/37

هاوسەرگیری بەمەستی جیابوونەوە

خەوبینینی پێغەمبەر ﷺ و ڕاوێژکردن بەهاوەڵان

ئاشووبی پیاهەڵدان

دەگێڕنەوە: جارێکیان عەبدوڵڵای کوڕی مەسعوود لە ماڵەکەی چووە دەرەوە، کۆمەڵێک لەو کەسانەی کە خۆشیان دەویست و بە زانست و کەسێتییەکەی سەرسام بوون، شوێنی کەوتن، ئەویش کە هەستی کرد، وەستاو گوتی: کارێکتان پێم هەیە لەگەڵم دێن؟ گوتیان نەخێر. فەرمووی: دەی بگەڕێنەوە؛ چونکە ئەم جۆرە شوێنکەوتنە دەبێتە مایەی فریودان و لەخۆباییبوونی شوێنکەوتووەکان و لە ڕێزی شوێنکەوتەکانی وەکو خۆشتان کەم دەکاتەوە( ابن الجوزی/صفة الصفوة/ص406). بزانن ئەم هەڵوێستەی عەبدوڵڵا، چەند خواناسانەیە؛ چونکە دەترسێت ئەم شوێنکەتن و پێداهەڵدانە، تووشی ڕیا و لەخۆباییبوونی بکات و نیەتی بگۆڕێت و لە پاداشتی کردەوەکانی کەم بکاتەوە. ئێستایش هەر ئەم جۆرە خەڵک و هەڵوێستانەن، کە کەسانی خۆسەپێن و ستەمکار درووست دەکەن، هەمیشە هەڵوێستی خەڵکانی خۆ بەکەمزان و چەوساوە، لووتبەرز و ملهوڕەکان درووست دەکات، بۆیە خوای گەورە، لە قورئاندا کە باسی سیفەتی (کبر) دەکات، لەگەڵ سیفەی (ضعف) هەمیشە (ألف، سين، تاء)ی داخوازییان دەخاتە سەرو بە (استکبار) (استضعاف) دەیانهێنێت، نەک بە (كبر، ضعف)؛ چونکە ئەو دوو سیفەتە لە ڕاستیدا بوونیان نییە و خوای گەورە هەموو مرۆڤەکانی لەیەک ئاستدا درووست کردووە و کەسی بەخواردەست و کۆیلەی کەسی تر درووست نەکردووە، بەڵام ئەوە هەڵوێستی مرۆڤەکان خۆیانە، دواتر دەیانکات بەو دوو بەرەیەوە و هەندێکیان ئەوانی تر دەچەوسێننەوە، هەر لەبەرئەوەیە خوا هەردوو بەرەکە پێکەوە لە دۆزەخدا کۆ دەکاتەوە؛ چونکە ئەگەر بەهاوکاری و دەستباریی ئەو کۆیلە و شوێنکەوتانە نەبوایە؛ ستەمی ستەمکاران نەدەچووە سەر. کتێبی کردەوەکانی دل

گرنگی ئیخلاص بۆ کردەوەکانی مرۆڤ

گرنگی ئیخلاص بۆ کردەوەکانی مرۆڤ: تەنها بوونی نیەت بەس نییە بۆ وەرگرتنی کردەوەکان، بەڵکو دەبێت ئەو نیەتە تەواو بۆ خوای گەورە یەکلا بووبێتەوە و کەسەکە جگە لە ڕەزامەندیی خوای گەورە، هیچ مەبەستێکی تری بەکردەوەکانی نەبێت، بەمەش دەگوترێت ئیخلاص، ئیخلاص بریتییە لەوەی کاری پەنهان و ئاشکرای مرۆڤی باوەڕدار وەکو یەک بێت و تەنها لە پێناو بەدەستهێنانی ڕەزامەندی خوای گەورەدا بێت، واتە: لەپێش چاوی خەڵک گوفتار و ڕەفتاری چۆنە و باسی چی دەکات، کاتی پەنهان و تەنیایی و نهێنیشی هەروا بێت. بۆ نموونە: ئەگەر کەسێک چاو و دەم و دەست و داوێنی لەحەرام پاراست لە پێش چاوی خەڵکی، دەبێت لە کاتی نهێنی و پەنهانیشدا هەر وا بێت، یان ئەگەر دوو ڕکعات نوێژی کرد لە شوێنێک کە خەڵکی دەیبینن، دەبێت نوێژیی تەنیایی و نهێنیشی لەڕووی ڕواڵەتی وەستانی نوێژو ملکەچی ناخ و دڵ و دەروونیدا هەروا بێت. ئەگەر وابوو؛ ئەوە دیارە ئەو کەسە ڕاستگۆیە و تەواو خۆی یەکلا کردۆتەوە بۆ خوای گەورە. خۆ ئەگەریش وا نەبوو؛ ئەوکات دیارە پێوەری نیەت و دڵسۆزییەکەی درووست نییە و پێویستە بەخۆیدا بچێتەوە و چارەسەری دڵ و دەروونی بکات.. پڕۆفیسۆر خالید موحەممەد ساڵح کتێبی کردەوەکانی دڵ/ل37

دڵسۆزی و یەکلابوونەوە بۆ خوای گەورە

هەڵوێستی فریشتەکان و شەیتان سەبارەت بە ئادەم

الاصل فی الاشیاء الاباحة

هۆکارەکانی درووستبوونی ریا/سێیەم وەرگرتنی پۆست و پایە

وەرگرتنی پۆست و پایە: خەڵکانێکی تر هەن خولیای پۆست و پلە و پایەن و هەر ئەو خولیایەش سەریان دەخوات و بێ ئەرزشیان دەکات، بۆیە دینداری دەکەن، یان خۆیان وا نیشان دەدەن کە دیندارن؛ تا خەڵکی متمانەیان پێ بکەن و لە پاشماوەی سفرەی خۆیان فەرموویەکیان لێ بکەن و شتێکیان یێ بدەن، یان بە مەبەستی ئەوەی عەیب و عارەکانی خۆیانی پێ داپۆشن و دین بکەنە ڕەشماڵێک و لەژێریدا خەریکی دونیاداری و کاری نابەجێی خۆیان بن. ئەمڕۆ خەڵکانێکی زۆری بەناو دیندار دەبینین، واز لە دینداری و خواناسی دەهێنن؛ تا لە کەلاکی دونیای خەڵکانی دونیاویست پشکێکیان پێ ببڕێت، چەندان کەس هەن، لە ناخی خۆیاندا حەز بە خواناسی دەکەن، بەڵام لەبەر ئەوەی دەسەڵاتی ئەمڕۆ حەزی بەم جۆرە خەڵکانە نییەو کار و پۆستیان پێ نادەن، ئەمان بۆ ڕازیکردنی ئەوان، واز لە دینداری و مزگەوت و کۆمەڵی موسڵمانان دەهێنن؛ تا متمانەی ئەوان بەدەست بێنن؛ چونکە ئەوانە بەلای دەسەڵاتەوە، هەموویان تۆمەتن و پێویستە ئەمان لەملی خۆیانی داماڵن. بەداخەوە زۆر کات ئەم جۆرە کەسانە، سەرەڕای ئەم هەموو سازش و خۆ بەدەستەوەدانەش، کەچی هەر متمانەیان پێ ناکەن و هیچیان پێ نادەن و سەرەنجام دەبنە کوردەکەی لە هەردوو جەژنە بوو؛ هەم دونیا و هەم قیامەتیشیان لەدەست دەچێت. کتێبی کردەوەکانی دڵ/ل50

حوکمی برایەتی و تەبایی نێوان مسوڵمانان

هۆکارەکانی درووستبوونی ڕیا /دووەم خۆشویستنی پیا هەڵدان

خۆشویستنی پیا هەڵدان: خەڵکانێکی تر بەهۆی ئەوەوە تووشی ڕیا دەبن کە حەز دەکەن خەڵکی بەشان و باڵیاندا هەڵبدەن و باسی جوامێری و ژیری و بوێری و ڕەوانبێژی و چاکەکاری و بانگخوازی و خواناسیان بکەن، ئەمە دەردێکی تری کوشندەی خەڵکانی موسوڵمانە، کە حەز دەکەن بەکردەوەکانیان ناوبانگ پەیدا بکەن. لە کاتێکدا ئێمە دەتوانین بەو کردەوانە، ناو و ناوبانگ لە لای خوا و لەناو فریشتەکان لە ئاسمان تۆمار بکەین، دەتوانین قیامەت و بەهەشتیان پێ بەدەست بهێنین، کەچی ئێمە، تاڵانفرۆشیان دەکەین، ئێمە لای خوا بەخەڵکی و ئاسمان بەزەوی و قیامەت بەدونیا و بەهەشت بەدۆزەخ دەگۆڕینەو؟!. کتێبی کردەوەکانی دڵ /ل49